Νότιος πόλος του Ήλιου: Πρωτοποριακές εικόνες αποκαλύπτουν τα μυστικά του | BINTEO

Η πρώτη ματιά στον νότιο πόλο του Ήλιου

Ο ανεξερεύνητος νότιος πόλος του Ήλιου αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά. Εντυπωσιακές εικόνες μεταδόθηκαν από το διαστημικό σκάφος Solar Orbiter. Η κοινή αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της NASA έπεσε κάτω από το πλανητικό επίπεδο. Για πρώτη φορά, κατέγραψε τις μυστηριώδεις πολικές περιοχές του Ήλιου. Αυτή η εξέλιξη ανοίγει νέους δρόμους στην ηλιακή επιστήμη.

Οι πρωτοποριακές παρατηρήσεις χαρτογράφησαν επίσης ένα χαοτικό συνονθύλευμα μαγνητικής δραστηριότητας στον πόλο του Ήλιου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό αποτελεί κλειδί για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το πεδίο του Ήλιου αναποδογυρίζει περίπου κάθε 11 χρόνια.

«Χάρη στη νέα κεκλιμένη τροχιά του γύρω από τον Ήλιο, το διαστημικό σκάφος Solar Orbiter […], είναι το πρώτο που απεικονίζει τους πόλους του Ήλιου έξω από το εκλειπτικό πεδίο», δήλωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) σε δελτίο τύπου. Το εκλειπτικό πεδίο είναι ο επίπεδος δίσκος μέσα στον οποίο περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο όλοι οι πλανήτες και όλα τα άλλα λειτουργικά διαστημικά σκάφη.

Σημαντική ανακάλυψη για τον διαστημικό καιρό

Κάθε εικόνα που έχει ιδωθεί ποτέ από τον Ήλιο έχει ληφθεί γύρω από τον ισημερινό του Ήλιου. Αυτό οφείλεται στο γεγονος ότι η Γη, οι άλλοι πλανήτες και όλα τα άλλα λειτουργικά διαστημόπλοια περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο μέσα σε έναν επίπεδο δίσκο. Αυτός είναι το εκλειπτικό επίπεδο. Με την κλίση της τροχιάς του έξω από αυτό το επίπεδο, το Solar Orbiter αποκαλύπτει τον Ήλιο από μια εντελώς νέα οπτική γωνία.

«Η μοναδική γωνία θέασης του Solar Orbiter θα αλλάξει την κατανόηση του μαγνητικού πεδίου του Ήλιου, του ηλιακού κύκλου και της λειτουργίας του διαστημικού καιρού», συνεχίζει η ESA. Το παρακάτω βίντεο συγκρίνει την εικόνα του Solar Orbiter (με κίτρινο χρώμα) με εκείνη από τη Γη (γκρι χρώμα), στις 23 Μαρτίου 2025. Εκείνη τη στιγμή, το Solar Orbiter έβλεπε τον Ήλιο από μια γωνία 17° κάτω από τον ηλιακό ισημερινό. Ήταν αρκετή για να δει απευθείας τον νότιο πόλο του Ήλιου. Τα επόμενα χρόνια, το διαστημικό σκάφος θα γείρει ακόμη περισσότερο την τροχιά του. Οπότε οι εικόνες θα είναι ακόμα καλύτερες στο μέλλον.

«Σήμερα αποκαλύπτουμε τις πρώτες εικόνες της ανθρωπότητας στον πόλο του Ήλιου», λέει η καθηγήτρια Carole Mundell, Διευθύντρια Επιστημών της ESA. «Ο Ήλιος είναι το κοντινότερο αστέρι μας, χορηγός ζωής και πιθανός διαταράκτης των σύγχρονων διαστημικών και επίγειων συστημάτων ενέργειας. Γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί και να μάθουμε να προβλέπουμε τη συμπεριφορά του. Αυτές οι νέες μοναδικές απόψεις από την αποστολή μας Solar Orbiter είναι η αρχή μιας νέας εποχής της ηλιακής επιστήμης».

Terra Incognita: Οι πόλοι του Ήλιου και τα όργανα παρατήρησης

«Δεν ξέραμε τι ακριβώς να περιμένουμε από αυτές τις πρώτες παρατηρήσεις – οι πόλοι του Ήλιου είναι κυριολεκτικά terra incognita», λέει ο καθηγητής Sami Solanki. Είναι επικεφαλής της ομάδας του οργάνου PHI από το Ινστιτούτο Max Planck για την Έρευνα του Ηλιακού Συστήματος (MPS) στη Γερμανία.

Το παρακάτω κολάζ δείχνει τον νότιο πόλο του Ήλιου όπως καταγράφηκε στις 16-17 Μαρτίου 2025. Τότε, το Solar Orbiter έβλεπε τον Ήλιο από γωνία 15° κάτω από τον ηλιακό ισημερινό. Αυτή ήταν η πρώτη εκστρατεία παρατήρησης της αποστολής υπό υψηλή γωνία. Ήταν λίγες ημέρες πριν από την επίτευξη της σημερινής μέγιστης γωνίας παρατήρησης των 17°.

Οι εικόνες που παρουσιάζονται παραπάνω ελήφθησαν από τρία επιστημονικά όργανα του Solar Orbiter. Το όργανο Polarimetric and Helioseismic Imager (PHI). Το όργανο Extreme Ultraviolet Imager (EUI). Και το όργανο Spectral Imaging of the Coronal Environment (SPICE).

Το καθένα από τα όργανα παρατηρεί τον Ήλιο με διαφορετικό τρόπο. Το PHI απεικονίζει τον Ήλιο στο ορατό φως (επάνω αριστερά) και χαρτογραφεί το επιφανειακό μαγνητικό πεδίο του Ήλιου (επάνω στο κέντρο). Το EUI απεικονίζει τον Ήλιο στο υπεριώδες φως (πάνω δεξιά). Αποκαλύπτει το φορτισμένο αέριο εκατομμυρίων βαθμών στην εξωτερική ατμόσφαιρα του Ήλιου, το στέμμα. Το όργανο SPICE (κάτω σειρά) συλλαμβάνει φως που προέρχεται από διαφορετικές θερμοκρασίες φορτισμένου αερίου πάνω από την επιφάνεια του Ήλιου. Αποκαλύπτει έτσι διαφορετικά στρώματα της ατμόσφαιρας του Ήλιου.

Η μόνη προηγούμενη αποστολή που είχε πετάξει πάνω από τους πόλους του Ήλιου ήταν το σκάφος Ulysses της NASA. Είχε εκτοξευθεί το 1990. Ωστόσο, ενώ έκανε μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου του Ήλιου και του ηλιακού ανέμου, δεν διέθετε κάμερα. Το Solar Orbiter θα συνεχίσει να περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο με γωνία κλίσης 17° μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου 2026. Τότε, η επόμενη πτήση του δίπλα από την Αφροδίτη θα γείρει την τροχιά του στις 24°. Και το 2029, το διαστημικό σκάφος θα ανέλθει σε γωνία 33° πάνω από το πλανητικό επίπεδο.