Εφηβεία και Social Media: Οι 9 βασικοί λόγοι που οδηγούν σε προβληματική χρήση

Παράγοντες που επηρεάζουν την προβληματική χρήση των social media στην εφηβεία

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, TikTok και Snapchat, έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων. Πλέον, σχεδόν όλα τα παιδιά 12 έως 18 ετών έχουν πρόσβαση σε smartphone και συνδέονται στο διαδίκτυο για πολλές ώρες καθημερινά. Αν και η τεχνολογία προσφέρει οφέλη, υπάρχουν επιστημονικές ανησυχίες για τον τρόπο που τα παιδιά χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα, ιδιαίτερα όταν η χρήση ξεφεύγει και γίνεται προβληματική.

Όπως αναφέρει η Ιατρός της Θεραπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» και καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, κυρία Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η πρόσφατη μελέτη «Risk Factors for Problematic Social Media Use in Youth» που δημοσιεύτηκε στο Adolescent Research Review, εξετάζει 23 έρευνες από διάφορες χώρες. Η μελέτη αναδεικνύει τα αίτια που οδηγούν στην προβληματική χρήση των social media, η οποία ορίζεται ως υπερβολική ή καταναγκαστική χρήση με αρνητικές συνέπειες στην ψυχική και σωματική υγεία, την απόδοση στο σχολείο, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τον ύπνο.

Οι 9 βασικοί παράγοντες

1. Κίνητρα χρήσης

Πολλοί έφηβοι μπαίνουν στα social media για να σκοτώσουν την ώρα ή να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Άλλοι τα χρησιμοποιούν για να ξεφύγουν από δυσκολίες ή για να νιώσουν καλύτερα. Όταν αυτή η χρήση γίνεται καθημερινή ανάγκη, υπάρχει κίνδυνος εξάρτησης.

2. Γονεϊκοί παράγοντες

Η σχέση με τους γονείς παίζει σημαντικό ρόλο. Όταν λείπει η υποστήριξη ή δεν τίθενται όρια στη χρήση του διαδικτύου, τα παιδιά είναι πιο εκτεθειμένα. Αντίθετα, η ανοιχτή και θετική επικοινωνία φαίνεται να λειτουργεί προστατευτικά.

3. Τραυματικές εμπειρίες

Παιδιά με ιστορικό κακοποίησης ή παραμέλησης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να καταφύγουν στα social media ως μέσο φυγής από την πραγματικότητα.

4. Επιρροή συνομηλίκων

Η ανάγκη αποδοχής από την παρέα και ο φόβος αποκλεισμού συχνά ωθούν τους εφήβους σε εντατική χρήση. Η σύγκριση με τις ζωές που παρουσιάζουν οι άλλοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επίσης σημαντικός παράγοντας.

5. Σκέψεις και συναισθήματα

Όταν κυριαρχούν αρνητικά συναισθήματα, όπως λύπη ή θυμός, η χρήση των social media μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο, δημιουργώντας όμως έναν φαύλο κύκλο που επιδεινώνει την κατάσταση.

6. Έλλειψη αυτοελέγχου

Οι έφηβοι που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις παρορμήσεις και τα συναισθήματά τους είναι πιο ευάλωτοι στην προβληματική χρήση.

7. Προσωπικότητα

Χαρακτηριστικά όπως η αναζήτηση συγκινήσεων, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η ανάγκη για επιβεβαίωση μέσω «likes» μπορούν να ενισχύσουν την εξάρτηση από τα social media.

8. Ψυχική υγεία

Καταθλιπτικά και αγχώδη συμπτώματα συνδέονται με αυξημένη χρήση social media, που τελικά μπορεί να επιδεινώσει την ψυχική κατάσταση των εφήβων.

9. Επιπτώσεις της πανδημίας

Η περίοδος της πανδημίας και η κοινωνική απομόνωση οδήγησαν πολλούς νέους σε μεγαλύτερη ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυξάνοντας τις περιπτώσεις προβληματικής χρήσης.