Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος – Τα προειδοποιητικά σημάδια και η σημασία της πρόληψης

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι ένα από τα πιο δραματικά και τρομακτικά ιατρικά συμβάντα. Πρόκειται για την ξαφνική διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς και της κυκλοφορίας του αίματος, χωρίς προειδοποίηση. Όπως εξηγεί ο καρδιολόγος Σπυρίδων Παπαϊωάννου στο ygeiamou.gr, Διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΝΝΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αθλητικής Καρδιολογίας, στις περισσότερες περιπτώσεις ευθύνονται κακοήθεις αρρυθμίες ή εμμένουσες κοιλιακές ταχυκαρδίες.

Αν οι αρρυθμίες αυτές σταματήσουν εγκαίρως – είτε αυτόματα είτε με ιατρική παρέμβαση – τότε μιλάμε για «αποτραπέντα» αιφνίδιο καρδιακό θάνατο.

Ποιες είναι οι κύριες αιτίες

Στον γενικό πληθυσμό, τα περισσότερα περιστατικά σχετίζονται με κάποια υποκείμενη καρδιοπάθεια – διαγνωσμένη ή μη.
Η πιο συχνή αιτία είναι η στεφανιαία νόσος, που μπορεί να οδηγήσει σε οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή να εκδηλωθεί χρόνια, μέσα από μια προϋπάρχουσα βλάβη.

Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει γνωστό ιστορικό, το πρόβλημα ενδέχεται να οφείλεται σε δομικές ή κληρονομικές παθήσεις, όπως:

• διατατική ή υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια,

• αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια δεξιάς κοιλίας,

• σοβαρές βαλβιδοπάθειες,

• ή ακόμα και οξεία μυοκαρδίτιδα.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις χωρίς εμφανή καρδιοπάθεια. Εκεί, το πρόβλημα εντοπίζεται στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς, με σύνδρομα όπως το Brugada, το μακρού ή βραχέος QT, η πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία και το Wolff–Parkinson–White.

Νέοι και αθλητές σε κίνδυνο

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες σε ΗΠΑ, Δανία και Νορβηγία, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος σε άτομα κάτω των 35 ετών αγγίζει τα 1,3 έως 3,2 περιστατικά ανά 100.000 νέους ετησίως. Το 75% των θυμάτων είναι άνδρες.
Στους νέους, η πιο συχνή αιτία είναι ο πρωτογενώς αρρυθμιολογικός θάνατος (31%), ενώ ακολουθούν η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, η μυοκαρδίτιδα και ανωμαλίες στις στεφανιαίες αρτηρίες.

Τα προειδοποιητικά συμπτώματα

Κάποια σημάδια που μπορεί να λειτουργήσουν ως προειδοποίηση είναι:

• πόνος ή βάρος στο στήθος,

• δύσπνοια ή έντονη κόπωση χωρίς λόγο,

• αίσθημα παλμών (σαν «φτερούγισμα»),

• επεισόδια λιποθυμίας ή ζάλης.

Όπως τονίζει ο κ. Παπαϊωάννου, «όποιος νιώσει τέτοια συμπτώματα, είτε είναι ασθενής είτε αθλητής, οφείλει να ζητήσει άμεση καρδιολογική εκτίμηση».

Διάγνωση και πρόληψη

Η διάγνωση ξεκινά από τα βασικά. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα παραμένει το πιο πολύτιμο εργαλείο, καθώς αποκαλύπτει κρίσιμες ηλεκτρικές διαταραχές.
Συμπληρωματικά, εξετάσεις όπως:

• ηχωκαρδιογράφημα (triplex),

• holter ρυθμού,

• δοκιμασία κοπώσεως,

• μαγνητική καρδιάς ή αξονική στεφανιογραφία,
  βοηθούν στην ακριβή διάγνωση και παρακολούθηση.

Σε ασθενείς που έχουν επιβιώσει από επεισόδιο, η εμφύτευση απινιδωτή θεωρείται σωτήρια και συστήνεται άμεσα.

Η πρόληψη όμως είναι το κλειδί. Ο τακτικός καρδιολογικός έλεγχος – ειδικά στους νέους και στους αθλητές – μπορεί να εντοπίσει εγκαίρως προβλήματα που διαφορετικά θα περνούσαν απαρατήρητα.

«Καλύτερα να διαγνώσουμε νωρίς ένα υποκείμενο καρδιακό νόσημα, παρά να το αντιμετωπίσουμε αργά», σημειώνει χαρακτηριστικά ο καρδιολόγος.

Η αξία του προληπτικού ελέγχου

Τα πρόσφατα περιστατικά αιφνίδιων θανάτων στη χώρα μας υπενθυμίζουν πως η καρδιά χρειάζεται τακτική φροντίδα.
Ο προαθλητικός έλεγχος, η ετήσια καρδιολογική εξέταση και η προσοχή στα «σιωπηλά» συμπτώματα είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι σε μια απρόβλεπτη και επικίνδυνη κατάσταση.