«Χαμογελαστή κατάθλιψη» στο Ρέθυμνο: Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε σημάδια και να προλάβουμε την Αυτοκτονία

Η αύξηση των αυτοκτονιών στο Ρέθυμνο αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα που προκαλεί έντονο προβληματισμό. Το πλέον πρόσφατο περιστατικό, όπου ένας 55χρονος αυτοπυροβολήθηκε στο Πέραμα Μυλοποτάμου, εντείνει την ανησυχία για τις αιτίες και τους παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο.

Η Μαρίνα Κρητικού, με εξειδίκευση στην Ψυχολογία Υγείας (MSc) και υποψήφια διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας (PhDc), αναλύει στο Daynight.gr τις παραμέτρους του ζητήματος, επισημαίνοντας τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοούμε.

Έχει παρατηρηθεί μια αριθμητική αύξηση των αυτοκτονιών το τελευταίο τετράμηνο στην περιοχή του Ρεθύμνου. Τι συμβαίνει ξαφνικά;

«Δυστυχώς, η αύξηση των αυτοκτονιών δεν είναι φαινόμενο μόνο του τελευταίου τετραμήνου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, η Κρήτη εμφανίζει διαχρονικά υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών, κατατασσόμενη στις περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συχνότητα τέτοιων περιστατικών στην Ελλάδα.

Οι αιτίες είναι πολλές. Η ψυχική νόσος που εκδηλώνεται σε απομονωμένες, κλειστές κοινότητες, η συχνή κατοχή όπλων σε συνδυασμό με την εκτεταμένη κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και ο ρόλος της οικογένειας και της παράδοσής της, συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου.

Η πρόσβαση σε δομές ψυχικής υγείας είναι ζωτικής σημασίας, αλλά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα έπρεπε να υπάρχει ένα οργανωμένο κέντρο ψυχικής υγείας ανά 100.000 κατοίκους – κάτι που δυστυχώς δεν ισχύει λόγω της υποστελέχωσης.»

Σε επίπεδο ψυχολογικού προφίλ, γιατί οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών;

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνδρες αυτοκτονούν 3 έως 4 φορές περισσότερο από τις γυναίκες. Το ίδιο το ανδρικό φύλο θεωρείται παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία.

Τα κοινωνικά στερεότυπα παίζουν καθοριστικό ρόλο. Από μικρή ηλικία, τα αγόρια μαθαίνουν ότι ‘πρέπει να είναι δυνατά’, να μην κλαίνε και να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους μόνα τους. Αυτό δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η αναζήτηση βοήθειας θεωρείται αδυναμία.

Όσο περισσότερο πιέζονται οι άνδρες να ανταποκριθούν σε αυτές τις προσδοκίες, τόσο πιο δύσκολο είναι να μιλήσουν για τα προβλήματά τους. Έτσι, υποφέρουν σιωπηλά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές. Στις επαρχιακές περιοχές, αυτή η πίεση είναι ακόμα πιο έντονη.»

Υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια που μπορούμε να αναγνωρίσουμε;

«Η γνώση δίνει δύναμη. Αν γνωρίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια, μπορούμε να αντιδράσουμε έγκαιρα και να αποτρέψουμε μια τραγωδία. Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Έντονη θλίψη, άγχος ή πανικός
• Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες
• Μειωμένο ενδιαφέρον για πράγματα που παλιότερα απολάμβανε
• Μειωμένη απόδοση στη δουλειά ή το σχολείο
• Ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά (απαισιοδοξία, ευερεθιστότητα, απάθεια)
• Συχνές αναφορές στον θάνατο ή την αυτοκτονία
• Αναζήτηση θανατηφόρων μέσων (π.χ. όπλα, χάπια)
• Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ή στον ύπνο
• Συναισθήματα ντροπής, ενοχής ή αδιεξόδου
• Ξαφνική τακτοποίηση προσωπικών υποθέσεων (π.χ. σύνταξη διαθήκης)
• Χάρισμα προσωπικών αντικειμένων

Αν παρατηρήσουμε κάποιο από αυτά τα σημάδια, πρέπει να δράσουμε άμεσα. Η γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018 λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο και μπορεί να παρέχει καθοδήγηση.»

Υπάρχει κάποιος μηχανισμός που ενεργοποιούν οι άνθρωποι πριν αυτοκτονήσουν;

«Η αυτοκτονία δεν είναι μια αυθόρμητη απόφαση. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοκτονούν έχουν ζητήσει βοήθεια ή έχουν δείξει ξεκάθαρα σημάδια ψυχικής επιβάρυνσης.

Οι αλλαγές στην εγκεφαλική λειτουργία παίζουν ρόλο, καθώς η κατάθλιψη επηρεάζει τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά. Έως και το 80% των ανθρώπων που αυτοκτονούν πάσχουν από κατάθλιψη, ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται με τη χρήση αλκοόλ.

Οι αυτοκτονικές σκέψεις συχνά σχετίζονται με συναισθήματα απελπισίας και αδιεξόδου. Παράγοντες όπως η οικογενειακή απομόνωση, η ανεργία, ο χωρισμός ή μια πρόσφατη απώλεια μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.»

Μπορούν η κοινωνική ζωή, οι εκδηλώσεις και η εξωστρέφεια να λειτουργήσουν προστατευτικά;

«Αν η κοινωνική ζωή δίνει πραγματική χαρά και παρέχει υποστήριξη, τότε ναι, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά. Η σύνδεση με ανθρώπους που μας νοιάζονται είναι ένας σημαντικός παράγοντας πρόληψης.

Ωστόσο, πρέπει να δίνουμε μεγάλη προσοχή στην ‘χαμογελαστή’ ή άτυπη κατάθλιψη. Ένα άτομο μπορεί να φαίνεται εξωτερικά χαρούμενο, αλλά να βιώνει βαθιά θλίψη. Αν κάποιος εμφανίζει συμπτώματα όπως αυξημένη όρεξη, υπνηλία, ευαισθησία στην κριτική ή υπερδραστηριότητα για να πείσει τον εαυτό του ότι είναι ‘καλά’, τότε πρέπει να αναζητήσει άμεσα βοήθεια.»

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό και πολυδιάστατο κοινωνικό ζήτημα. Η έγκαιρη αναγνώριση των σημείων κινδύνου και η αναζήτηση βοήθειας μπορούν να σώσουν ζωές.

📌 Για περισσότερες πληροφορίες: www.suicide-help.gr
📌 Για άμεση βοήθεια: 1018 – 24ωρη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία