Οι κρητικές ατάκες που καταλαβαίνουν μόνο όσοι ζουν στην Κρήτη

Οι ντόπιοι τις γνωρίζουν και οι ξένοι… απλώς χαμογελούν αμήχανα

Δεν είναι “ντοπιολαλιά” αλλά είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Άμα δεν έχεις μεγαλώσει με τον παππού να σου λέει “Ίντα ζα μου κουζουλάθηκες”, δεν θα το νιώσεις, δεν μεταφράζεται εύκολα. Δεν είναι θέμα γλώσσας, είναι το πώς τα λέμε και πώς τα εννοούμε, το πώς τα ζούμε. Στην Κρήτη, αυτά τα λόγια δεν λέγονται για το θεαθήναι, δεν τα πετάς στον αέρα για εντύπωση. Είναι κουβέντες που βγαίνουν αυθόρμητα, σαν ανάσα.

Δέκα ατάκες που ακούς ακόμα στα χωριά (και καμιά φορά και στα Χανιά… αλλά πιο σπάνια)

Εδά να ιδείς ίντα θα πάθεις

Μια φράση που μπορεί να ειπωθεί με γέλιο ή και με αυστηρό βλέμμα. Όλα παίζουν, σημασία έχει ποιος το λέει και σε ποιον.

 Ετσά τα ‘καμε ο Θιός

Τι να εξηγήσεις εδώ, έτσι είναι τα πράγματα. Κάτι πήγε στραβά; Έτσι τα ‘θελε ο Θιός και δεν πας κόντρα.

Ίντα ζα μου κουζουλάθηκες;

Ρητορικό ερώτημα, ίσως κι όχι. Το ακούς όταν ξεφεύγεις ή όταν λες ανοησίες, όμως δεν είναι επίθεση αλλά… πείραγμα.

Μα και κουζουλάρης

Συνέχεια του προηγούμενου. Σαν να λες: “Καλά, είσαι για δέσιμο αλλά σε αγαπάμε κι έτσι”.

Κατέχεις ή να σε πω;

Δεν ρωτάς ακριβώς, πιο πολύ… προκαλείς. Ξέρεις ή να σου κάνω μάθημα τώρα;

Όντε θα σε σεμπριάσω

Δεν το ακούς συχνά από τους νέους, αλλά όταν το πει κάποιος μεγάλος, σοβαρεύουν τα πράγματα. Υπόσχεση πως θα μπεις σε τάξη.

Μη βροντοφωνιάς

Εδώ δεν έχει εξηγήσεις, είπαμε. Σιγανά και ταπεινά, όχι φωνές χωρίς λόγο.

Ίντα θωρώ; Θωρείς το κι εσύ;

Όταν βλέπεις κάτι που δεν χωράει στο μυαλό ή κάτι που απλά σε σταματάει και θέλεις να σιγουρευτείς πως δεν το φαντάστηκες.

 Εγώ για τον κακό το λογαριασμό δεν έχω ψυχή

Αν σε ρωτήσουν γιατί δεν ασχολείσαι με κακίες, αυτή είναι η απάντηση. Ξεκάθαρα και με ύφος.

Άντε να δούμε ίντα θα γενεί απού ν’ απού

Όταν τα πράγματα είναι στον αέρα δεν θες να πεις πολλά. Το αφήνεις να κυλήσει ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει.

Δεν αλλάζει εύκολα αυτός ο τόπος, ούτε οι λέξεις του

Οι τουρίστες τα ακούνε, μερικοί γελούν, άλλοι ρωτάνε “τι σημαίνει αυτό που είπε ο παππούς στο καφενείο;”. Κι εμείς εξηγούμε. Αλλά, πώς να εξηγήσεις το “Κατέχεις ή να σε πω” σε έναν Γερμανό; Το λες. Χαμογελάς και προχωράς.

Αυτά τα λόγια είναι τρόπος ζωής, δεν είναι να τα μάθεις. Είναι να τα νιώσεις. Όσοι τα λένε, δεν το σκέφτονται, τους βγαίνει και όσο υπάρχουν εκείνοι που τα λένε, θα συνεχίσουν να υπάρχουν κι αυτές οι ατάκες.