Λατώ, Κριτσά και Φανερωμένη: Τα ιερά και αρχαία ίχνη της Ανατολικής Κρήτης | ΦΩΤΟ

Ανακαλύψτε τη διαχρονική κληρονομιά της Κρήτης, από την αρχαία πόλη Λατώ έως τα βυζαντινά μνημεία της Κριτσάς

Η ανατολική Κρήτη, ένα σταυροδρόμι πολιτισμών και εποχών, διατηρεί ζωντανή την ιστορική της διαδρομή μέσα από σπουδαία μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, προσφέροντας στον επισκέπτη ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, πραγματικά ξεχωριστό. Στην περιοχή αυτή, η αρχαία πόλη Λατώ αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά σημεία, που μαρτυρά την αίγλη των περασμένων αιώνων.

Η διαχρονική παρουσία της αρχαίας πόλης Λατώ

Η Λατώ, κτισμένη σε εξαιρετική θέση περίπου τρία χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού της Κριτσάς, στους πρόποδες του όρους Δίκτη, έχει εκπληκτική θέα στον κόλπο του Μεραμπέλου. Η ίδρυσή της, από τους Δωριείς μετά την άφιξή τους στο νησί, χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ., αν και υπάρχουν ενδείξεις πως προϋπήρχε κάποιος οικισμός. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν μια πόλη με έντονα στρατιωτικά χαρακτηριστικά, κάτι που παραπέμπει σε έναν πολεμικό λαό.

Σήμερα, είναι ορατά τα κατάλοιπα των οχυρώσεων και της αγοράς, του Πρυτανείου, όπου συνεδρίαζαν οι τοπικοί άρχοντες, καθώς και ενός μικρού θεατρικού χώρου, ο οποίος υπολογίζεται ότι μπορούσε να φιλοξενήσει έως 350 θεατές. Πέρα από τα δημόσια κτίρια, είναι εμφανείς και βοηθητικοί χώροι, ναοί αλλά και δεξαμενές. Ένα ακόμη στοιχείο που καθιστά τη Λατώ ξεχωριστή είναι πως υπήρξε η γενέτειρα του Νέαρχου, του φημισμένου ναυάρχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το όνομα της πόλης πιθανότατα προέρχεται από τη δωρική εκδοχή της θεάς Λητούς, ενώ η προστάτιδά της ήταν η θεά του τοκετού, Ειλείθυια.

Οικιστική συνέχεια και πνευματικότητα στην Κριτσά

Η γειτονική Κριτσά, χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Κάστελλος, αποτελεί το ιστορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής του Κάτω Μεραμπέλλου. Η ευρύτερη κτηματική της περιοχή εκτείνεται από τη θάλασσα του κόλπου μέχρι τον ορεινό όγκο της Δίκτης. Η ιστορία της είναι μακρά, αφού αποτελούσε τη μεγαλύτερη δημογραφική ενότητα της περιοχής κατά τον 19ο αιώνα.

Ο βυζαντινός θησαυρός: Παναγία Κερά

Ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Κρήτης βρίσκεται μόλις ένα χιλιόμετρο ανατολικά της Κριτσάς, στη θέση Λογάρι, και είναι ο ναός της Παναγίας Κεράς. Πρόκειται για έναν τρίκλιτο, θολοσκεπή ναό με τρούλο, ο οποίος αναπτύχθηκε σταδιακά από τον 13ο έως τον 14ο αιώνα. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ τα μεταγενέστερα πλευρικά κλίτη είναι αφιερωμένα στην Αγία Άννα και στον Άγιο Αντώνιο.

Αυτό που κάνει την εκκλησία διάσημη είναι οι εξαιρετικά καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες της. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος, που καλύπτει το εσωτερικό του ναού, φανερώνει διαφορετικές τεχνοτροπίες και χρονολογικές φάσεις, με το πρώτο στρώμα να τοποθετείται στα μέσα του 13ου αιώνα.

Η ιερή σπηλιά και η Μονή Φανερωμένης Ιεράπετρας

Συνεχίζοντας το ταξίδι στην πνευματική παράδοση της περιοχής, συναντάμε την Ιερά Μονή Φανερωμένης Ιεράπετρας — γνωστή και ως Παναγία των Γουρνιών. Αυτή η ανδρική μονή είναι κτισμένη σε μια απότομη πλαγιά, σε υψόμετρο περίπου 540 μέτρων, κοντά στα Γουρνιά, προσφέροντας μοναδική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος.

Το καθολικό της μονής έχει κτιστεί μέσα σε μια φυσική σπηλιά, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε τον 15ο αιώνα η εικόνα της Παναγίας. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και αποτελεί, ειδικά τον μήνα Αύγουστο, ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της ανατολικής Κρήτης. Πολλοί πιστοί, για να εκπληρώσουν το τάμα τους, ανεβαίνουν με τα πόδια, διατηρώντας μια παράδοση αιώνων.

Η ενότητα του τόπου μέσα στον χρόνο

Η περιοχή του Λασιθίου, με την αρχαία της κληρονομιά, τα βυζαντινά της μνημεία και τις παραδόσεις που ζουν ακόμα, συνθέτει ένα μοναδικό ιστορικό τοπίο. Από τη δωρική Λατώ έως τη Μονή Φανερωμένης, η Ανατολική Κρήτη αφηγείται, μέσα από πέτρα και πίστη, την αδιάκοπη συνέχεια ενός τόπου που δεν έπαψε ποτέ να αναπνέει ιστορία.

Photocredtis@Αντώνης Χριστοφοράκης