Λιλή Ζωγράφου: Η Κρητικιά που έγινε σύμβολο θάρρους – από τη φυλακή στην ανατρεπτική πένα ενάντια στη Χούντα

Παιδικά χρόνια και πρώτο βήμα στη δημοσιογραφία

Η Λιλή Ζωγράφου (Ελένη Ζωγράφου) γεννήθηκε το 17 Ιουνίου 1922 στο Ηράκλειο Κρήτης.  Ο πατέρας της, Ανδρέας Ζωγράφος, διηύθυνε την εφημερίδα Ανόρθωσις, γεγονός που την εισήγαγε νωρίς στον κόσμο του τύπου. Με εγκατάσταση στην Αθήνα, σπούδασε φιλολογία και έστρεψε το ενδιαφέρον της στη δημοσιογραφία, ξεκινώντας από τα πρώτα της βήματα σε τοπικά έντυπα.

Άξια αντίστασης – παραμονή στην φυλακή έγκυος

Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, η Λιλή συμμετείχε στην Αντίσταση συνελήφθη όντας έγκυος λόγω της συγγραφικής της δράσης. Μέσα στο κελί, γέννησε την κόρη της Ρένα Χατζιδάκη, ένα γεγονός γεμάτο δύναμη και αξιοπρέπεια.

Αργότερα, μετά την Κρίση της εποχής της Χούντας (1967–1973), έγραψε ανοιχτά εναντίον της – κείμενα που αποκάλυπταν σε αρχεία τη βία, την παρενόχληση και τη σεξουαλική βία κατά πολιτικών κρατουμένων .

Η συγγραφέας της «Επάγγελμα: Πόρνη» – κοινωνική έκρηξη

Το 1978 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Επάγγελμα: Πόρνη», ένα αποκαλυπτικό αυτοβιογραφικό έργο με καταγγελίες για εξευτελισμούς και βασανιστήρια από το καθεστώς  που της χάρισαν τον χαρακτηρισμό της «γυναίκας που δεν φοβήθηκε να μιλήσει». Η επιβλητική ειλικρίνεια της αφήγησης δημιούργησε έναν κοινωνικό σεισμό.

Το 1959 είχε πρωτοκάνει αίσθηση με το «Νίκος Καζαντζάκης: ένας τραγικός», όπου ασκούσε πρωτόγνωρη κριτική στον εθνικό μας συγγραφέα .

Καταπίεση και θάρρος – εναντίωση στο καθεστώς της κατοχής

Η Λιλή δεν συγκράτησε τη γραφίδα της ούτε όταν βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του συστήματος εξουσίας. Ορίστηκε από τη Χούντα ως εχθρός του κράτους – τα βιβλία της απαγορεύτηκαν, τα έντυπα δέχτηκαν λογοκρισία. Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε να γράφει και να υπερασπίζεται τα δικαιώματα.

Αντίλαλοι μετά θάνατον – ζωή και έργο στο σήμερα

Η Λιλή Ζωγράφου πέθανε στις 2 Οκτωβρίου 1998, στο Ηράκλειο.

• Το έργο της σπουδάζεται σε λογοτεχνικά και φεμινιστικά σεμινάρια.
• Πανεπιστήμια αναλύουν την κριτικογραφία της κατά της Χούντας.
• Η δημόσια αφήγησή της λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για δικαιώματα, θύματα κρατικής βίας και τη γυναικεία φωνή μέσα στο κράτος.