Αράδαινα – Μάρμαρα: Μια άγρια, μαγευτική διαδρομή στην άγνωστη Κρήτη | ΦΩΤΟ

Η Αράδαινα Χανιά: Το στοιχειωμένο χωριό των Σφακιών με τη σκοτεινή ιστορία και τη θέα στο φως

Η Κρήτη, ξέρουμε όλοι, δεν είναι μόνο θάλασσα και ξέγνοιαστες διακοπές. Έχει μια καρδιά βουνίσια, άγρια, που χτυπάει στους ρυθμούς των Λευκών Ορέων. Κάπου εκεί, ψηλά, στην καρδιά της επαρχίας Σφακίων, βρίσκεται ένας τόπος που μοιάζει να έχει παγώσει στον χρόνο. Μιλάμε για τον οικισμό, έναν πέτρινο οικισμό που η ιστορία του είναι τόσο σκοτεινή όσο και η βαθιά χαράδρα που τον συνοδεύει.

Η πρώτη εικόνα είναι σοκαριστική, πρέπει να πω. Τα πέτρινα σπίτια, τα περισσότερα γκρεμισμένα, με τις στέγες τους να έχουν υποχωρήσει, στέκονται σαν φαντάσματα. Είναι ένα χωριό σχεδόν εγκαταλελειμμένο. Αν κάποιος το δει πρώτη φορά, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί τι συνέβη εκεί, γιατί έφυγαν όλοι οι άνθρωποι από μία τόσο όμορφη, τόσο δεσποτική τοποθεσία.

Η απάντηση βρίσκεται στη βαριά κληρονομιά της περιοχής, στην κρητική βεντέτα, που έγραψε και εδώ μία από τις πιο τραγικές της σελίδες.

Η ιστορία της βεντέτας που άδειασε τον οικισμό

Η ιστορία του τόπου, που είναι μέρος των Σφακίων, ξεκινάει βέβαια πολύ νωρίτερα, από την αρχαιότητα ακόμη, αλλά το «τέλος» του όπως το ξέρουμε γράφτηκε λίγο μετά τον πόλεμο, το 1948. Ο οικισμός βρισκόταν τότε στο απόγειό του, με περίπου 200 κατοίκους, όλους σκληραγωγημένους Σφακιανούς.

Η τραγωδία συνέβη μετά από μια διαφωνία για μία καμπάνα της εκκλησίας. Ναι, καλά διαβάσατε, μία καμπάνα. Ένας καβγάς για την καμπάνα, την οποία οι κάτοικοι ήθελαν να μεταφέρουν σε άλλο σημείο, εξελίχθηκε σε φονικό. Κάποιοι πυροβολισμοί, κάποιοι νεκροί, και η αρχή μιας βεντέτας που δεν τελείωσε ποτέ. Οι οικογένειες βρέθηκαν αντιμέτωπες σε έναν φαύλο κύκλο. Η ζωή εκεί έγινε αδύνατη.

Σιγά σιγά, οι κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Πήραν τα λιγοστά τους υπάρχοντα και κατηφόρισαν προς τις κοντινές παραθαλάσσιες περιοχές, κυρίως προς τα Λουτρά. Μέχρι τη δεκαετία του ’60, το χωριό είχε πια αδειάσει. Έμειναν μόνο οι πέτρες, να διηγούνται τη σιωπηλή ιστορία τους. Είναι αυτή η ιστορία που κάνει την Αράδαινα  τόσο ξεχωριστά, με έναν τρόπο λίγο μακάβριο, να σου προκαλεί δέος.

Το φαράγγι της αράδαινας και η σιδερένια γέφυρα

Κάτω ακριβώς από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό, ξεκινάει το επιβλητικό φαράγγι. Είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά εξίσου εντυπωσιακά, φαράγγια της Κρήτης. Ουσιαστικά, αποτελεί μία από τις εξόδους των Λευκών Ορέων.

Το φαράγγι είναι προσβάσιμο, αλλά δεν είναι για τους αμύητους. Η κατάβαση είναι απαιτητική, δύσκολη σε κάποια σημεία. Πρέπει κανείς να έχει τον κατάλληλο εξοπλισμό, ιδιαίτερα για το πρώτο τμήμα, που είναι το πιο απόκρημνο. Όμως, η ομορφιά του τοπίου, με τα απότομα βράχια και την άγρια φύση, σε αποζημιώνει. Η διαδρομή καταλήγει στην παραλία Μάρμαρα, μία υπέροχη, μικρή παραλία στα νότια.

Πάνω από τη χαράδρα, σε ύψος περίπου 138 μέτρων, δεσπόζει η περίφημη σιδερένια γέφυρα. Αυτή είναι η γέφυρα που έρχεται να “ενώσει” τον οικισμό με τον απέναντι δρόμο. Κατασκευάστηκε από την οικογένεια Βαρδινογιάννη για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ντόπιων, κυρίως για να γίνει η πρόσβαση στα Σφακιά πιο εύκολη. Είναι μια κατασκευή που κόβει την ανάσα.

Το υψηλότερο bungee jumping της Ελλάδας

Και εδώ μπαίνει η σύγχρονη ιστορία του τόπου. Η γέφυρα είναι το ψηλότερο σημείο για bungee jumping σε όλη την Ελλάδα. Αυτό έχει δώσει μία νέα πνοή στην Αράδαινα, προσελκύοντας τουρίστες που αναζητούν την αδρεναλίνη.

Είναι πραγματικά αντιθετικό: από τη μία, η σιωπή και το σκοτάδι ενός χωριού που άδειασε εξαιτίας του θανάτου και του μίσους. Από την άλλη, το απόλυτο “ζην”, η εκτόνωση, το άλμα στο κενό από το ψηλότερο σημείο. Αυτή η αντίθεση είναι που κάνει αυτό τον τόπο τόσο γοητευτικό. Το τοπίο, με το φαράγγι και τη γέφυρα, είναι ένα μνημείο της φύσης και της ανθρώπινης ιστορίας.

Ο αρχιτεκτονικός πλούτος και η σημερινή ζωή

Παρόλο που ο οικισμός είναι σχεδόν έρημος, η αρχιτεκτονική του αξία είναι σημαντική. Τα σπίτια είναι χτισμένα από την τοπική πέτρα, με μεγάλο μεράκι και τεχνική. Δείχνουν την ευημερία που γνώρισε κάποτε ο οικισμός. Κάποιες προσπάθειες αναπαλαίωσης έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, κυρίως από απογόνους των παλιών κατοίκων, που θέλουν να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη.

Σήμερα, υπάρχει μία ταβέρνα και ένα καφενείο, τα οποία λειτουργούν κατά τους τουριστικούς μήνες. Είναι σημεία συνάντησης για τους πεζοπόρους που ξεκινούν ή τελειώνουν τη διάσχιση του φαραγγιού, αλλά και για τους επισκέπτες που έρχονται μόνο για τη θέα από τη γέφυρα.

Είναι, εν τέλει, ένας τόπος με τεράστια ιστορία, που δεν μπορείς απλά να προσπεράσεις, είναι μία στάση που σε υποχρεώνει να σκεφτείς. Να σκεφτείς τη φύση, τους ανθρώπους, και πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί μία ολόκληρη κοινότητα εξαιτίας μιας στιγμιαίας οργής. Όμως, είναι και ένας τόπος που βρίσκει τον τρόπο να ξαναγεννιέται. Να ξαναβρίσκει το φως του, μέσα από την ομορφιά του φαραγγιού και την ένταση του άλματος στο κενό. Μία επίσκεψη είναι παραπάνω από απαραίτητη για όποιον θέλει να δει την άλλη, την πιο άγρια, πλευρά της Κρήτης.

Photocredits@Αντώνης Χριστοφοράκης